Standardy ochrony małoletnich w duszpasterstwie

STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH W DUSZPASTERSTWIE
KLASZTORU P.W. ŚW. FRANCISZKA Z ASYŻU
ZAKONU BRACI MNIEJSZYCH KONWENTUALNYCH W KRAKOWIE

Spis Treści

Preambuła.

Wstęp.

Objaśnienie terminów.

Standard 1

Stworzenie i zachowanie bezpiecznego środowiska w klasztorze.

Standard 2

Weryfikacja, delegowanie i edukacja kapłanów, osób konsekrowanych i świeckich pracujących z dziećmi i z osobami bezbronnymi w duszpasterstwie klasztornym.

Obowiązki gwardiana.
Obowiązki duszpasterzy dzieci.

Standard 3

Sposób reagowania na oskarżenia lub niewłaściwe zachowania.

Standard 4

Zapewnienie opieki i wsparcia osobom skrzywdzonym.

Standard 5

Sposób postępowania z oskarżonymi o wykorzystanie seksualne i przemoc.

Standard 6

Zasady chroniące w obszarze klasztornym.

6.1. Zasady bezpiecznych relacji pomiędzy dziećmi.

6.2. Zasady chroniące dotyczące wszystkich, również dorosłych.

6.3. Zasady chroniące w kontakcie bezpośrednim.

Standard 7

Edukacja dzieci oraz osób bezbronnych w ochronie swoich granic.

Standard 8

Szkolenie i stałe wsparcie dla osób zajmujących się profilaktyką.

Standard 9

Zapewnienie jakości i ciągłości działań w zakresie prewencji.

Zasady bezpiecznych relacji pomiędzy dziećmi.

Dane kontaktowe delegatów i duszpasterzy diecezjalnych i zakonnych.

Preambuła

Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku prawnego dotyczącego wprowadzenia we wszelkich instytucjach, w których przebywają dzieci, standardów ich ochrony przed krzywdzeniem [ustawa z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)].

Wstęp

W oparciu o inicjatywy i dyskusje międzynarodowe, raporty z badań na temat sytuacji dzieci w Polsce oraz coraz wyraźniejsze zaniepokojenie opinii publicznej postulat opracowania ogólnopolskiej strategii ochrony dzieci przed przemocą w naszym kraju docierał do świadomości społecznej w latach 2016-2018 w kierunku opracowania i wdrożenia „Narodowej strategii walki z przemocą wobec dzieci”. We wnioskach różnych środowisk podkreślano, że potrzebne są działania oparte na wiedzy, empatii, dobrej diagnozie i skoordynowanym zarządzaniu. Uznawano, że obok zagrożeń, na jakie narażone są dzieci i przed którymi należy je chronić, należy skoncentrować uwagę na szukaniu takich form wspierania i ochrony dzieci oraz reagowania na przemoc, które nie tylko będą zabezpieczały je przed dalszą przemocą, lecz także stworzą warunki do świadomego ich udziału w budowaniu bezpiecznych środowisk, czyli wyrzeczenia się wszelkiej przemocy wobec słabszych. Strategia, jaka wyłaniała się z dyskusji, zmierzała do usystematyzowania działań na rzecz dzieci, rozproszonych w licznych aktach prawnych, w spójny program działań realizowanych wszędzie tam, gdzie przebywają dzieci, gdzie się uczą, doskonalą swoje umiejętności artystyczne i sportowe, gdzie otrzymują pomoc w rozwoju duchowym i religijnym.

Aby ta strategia mogła się stać obowiązującym prawem w społeczeństwie, którego wrażliwość została stępiona podziałami uniemożliwiającymi wspólne i spójne działania, potrzeba było szoku spowodowanego śmiercią Kamilka z Częstochowy. Jego gehenna działa się pośród niezdolności otoczenia do rozpoznania krzywdzenia i do adekwatnego reagowania na nie. To jego śmierć przyspieszyła niemal jednomyślne przyjęcie jeszcze przed październikowymi wyborami do Sejmu rozwiązań zawartych w tzw. tzw. Ustawie Kamilka. Ta ustawa zrodzona z odruchu solidarności ponad wszystkimi podziałami została

bezzwłocznie przyjęta przez Kościół.

Odpowiedź pasterzy, osób duchownych i kompetentnych świeckich od wielu lat zaangażowanych w ochronę dzieci oraz osób bezbronnych przed przemocą sprawiła, że Kościół jako jedna z pierwszych instytucji postanowił przyjąć i wdrożyć w swoich placówkach standardy ochrony dzieci przed przemocą. To zaangażowanie nie jest przypadkowe. Przez nie Kościół realizuje misję powierzoną mu przez Pana, aby nie zginęło żadne z tych najmniejszych. W oparciu to tę ewangeliczną misję uznaje, że dobro dziecka jest najważniejsze. Ludzie Kościoła przyjmują nie tylko ustawową, lecz przede wszystkim moralną odpowiedzialność za ochronę i promowanie dobra wszystkich dzieci oraz zobowiązują się dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić bezpieczne i przyjazne środowisko, w którym dzieci są szanowane i doceniane. Niedopuszczalne jest bowiem stosowanie przez kogokolwiek wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie.

Wszyscy jesteśmy więc zobowiązani do uczenia się rozpoznawania tych, którzy potrzebują pomocy i wsparcia oraz bezzwłocznego podejmowania działań w przypadku podejrzeń lub ujawnienia okoliczności, które mogą wskazywać, że dziecku zagraża lub dzieje się krzywda. Kościół działa sprawnie i zgodnie z procedurami, aby zapewnić dzieciom skuteczną pomoc i wsparcie na jak najwcześniejszym etapie, przestrzegając praw dziecka wynikających z Konwencji o Prawach Dziecka. Powiedzenie: „Gdzie kończy się wiedza, zaczyna się przemoc” wyznacza cel standardów. Posiadając odpowiednią wiedzę i mając świadomość zagrożeń, Kościół może w odpowiedni sposób zapobiec krzywdzie i skutecznie ochronić przed nią dzieci oraz osoby bezbronne.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe przesłanki Klasztor Franciszkanów w Krakowie prowadzący działalność duszpasterską zobowiązuje się wdrożyć standardy ochrony małoletnich z dniem 15 sierpnia 2024r.

Objaśnienie terminów

Osoby, ich role i funkcje w Kościele

Ojciec, ksiądz, prezbiter, kapłan, duchowny, zakonnik – ochrzczony mężczyzna, który przyjął święcenia kapłańskie i złożył śluby wieczyste w Zakonie Braci Mniejszych Konwentualnych (Franciszkanów).

Brat zakonny, zakonnik – ochrzczony mężczyzna, który złożył śluby czasowe lub wieczyste Zakonie Braci Mniejszych Konwentualnych (Franciszkanów).

Duchowieństwo – (diakoni, księża, biskupi) – mężczyźni ochrzczeni, którzy przyjęli święcenia w stopniu diakonatu, prezbiteratu lub biskupie.

Osoby konsekrowane – osoby, które w sposób szczególny poświęcają życie Bogu. Łączy je konsekracja, która wiąże się ze złożeniem Bogu ślubów czystości oraz najczęściej również ubóstwa i posłuszeństwa, choć zależy to od formy życia konsekrowanego.

Osoba świecka – członek Kościoła katolickiego bez święceń.

Biskup – biskup diecezjalny, ordynariusz ordynariatu i prałat Prałatury Personalnej Kościoła łacińskiego oraz hierarcha Kościołów wschodnich.

Proboszcz – prezbiter mianowany przez biskupa diecezjalnego na urząd proboszcza.

Gwardian – przełożony zakonny odpowiadający za życie klasztorne braci i duszpasterstwo prowadzone przez zakonników danego konwentu.

Szafarz nadzwyczajny Komunii Świętej – osoba wyznaczona do udzielania Komunii Świętej, niemająca święceń.

Zakrystian/kościelny – osoba zakonna lub świecka zajmująca się zakrystią w kościele parafialnym lub klasztornym

Wolontariusz, animator – osoba, która na rzecz innych osób lub danej grupy społecznej, dobrowolnie i bezpłatnie świadczy pracę wykraczającą poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie. Określenie „bezpłatna” nie oznacza „bezinteresowna”, lecz „bez wynagrodzenia materialnego”.

Organizator wyjazdu – osoba/podmiot uprawniony do organizacji wyjazdu dzieci – parafia, wspólnota religijna, szkoła, przedsiębiorcy podlegający ustawie o usługach turystycznych, osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki nieposiadające osobowości prawnej.

Organizacja posługi Kościoła

Diecezja – diecezja, archidiecezja, ordynariat lub prałatura personalna Kościoła łacińskiego i eparchia Kościoła wschodniego.

Parafia – określona wspólnota wiernych, utworzona na sposób stały w Kościele partykularnym, nad którą pasterską pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza się proboszczowi jako jej własnemu pasterzowi.

Prowincja zakonna – jednostka administracji zakonnej do której należą klasztory na określonym terenie. Na jej czele stoi prowincjał, będący jednocześnie wyższym przełożonym zakonnym. W przypadku Braci Mniejszych Konwentualnych, urząd prowincjała zmienia się co 4 lata.

Klasztor, konwent – oficjalnie erygowane miejsce zamieszkania zakonników. W zabudowaniach klasztoru najczęściej jest prowadzone duszpasterstwo parafialne lub pozaparafialne (klasztorne).

Duszpasterstwo parafialne – sytuacja, w której jedna osoba jest odpowiedzialna za dobro drugiej lub za wspólnotę wyznaniową. Obejmuje celebrowanie liturgii, zapewnienie porad i wsparcia duchowego, edukację, poradnictwo, opiekę medyczną i pomoc w potrzebie. Wszelka praca polegająca na nadzorze lub wychowaniu dzieci jest dziełem duszpasterskim.

Duszpasterstwo pozaparafialne, duszpasterstwo klasztorne – występuje w jednostkach (np. klasztorach) nie posiadających prawnie ustanowionej parafii. W ramach tego typu duszpasterstwa mogą być prowadzone: wspólnoty, grupy gromadzące młodych ludzi (dzieci, młodzież licealna, studenci, młodzi dorośli), w tym wolontariaty, wakacyjne spotkania młodych (organizowane przez zakony, zgromadzenia zakonne, wspólnoty), festiwale młodzieżowe, rekolekcje wyjazdowe, wspólnoty różnych stanów, pielgrzymki piesze, pielgrzymki autokarowe, środowiska harcerskie. Ponadto tego typu duszpasterstwo obejmuje sprawowanie liturgii, zapewnienie porad i wsparcia duchowego, edukację, poradnictwo, opiekę i pomoc w potrzebie.

Dzieci i osoby bezbronne

Dziecko – osoba poniżej 18. roku życia.

Małoletni – w rozumieniu polskiego prawa cywilnego osoba, która nie ukończyła 18 lat lub nie zawarła małżeństwa.

Nieletni – w rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17. roku życia.

Wiek bezwzględnej ochrony – wiek niższy niż wiek zgody. Czynność seksualna z osobą w wieku ochronnym jest czynem zabronionym (wykorzystaniem seksualnym), a osoba dopuszczająca się jej i lub doprowadzająca do niej podlega odpowiedzialności karnej. W Polsce obecnie wynosi 15 lat.

Dziecko wykorzystane seksualnie – każde dziecko w wieku bezwzględnej ochrony, jeśli osoba dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez zaniedbywanie swoich społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze specyficznej odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej (Standing Committee on Sexually Abused Children).

Opiekun – osoba sprawująca pieczę nad dzieckiem, uprawniona do reprezentacji dziecka oraz posiadająca władzę prawną do dbania o interesy osobiste i majątkowe innej osoby (rodzic, rodzic zastępczy lub osoba uprawniona przez rodzica).

Zgoda opiekuna – zgoda rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opiekuna tymczasowego. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny (orzeczenie sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców).

Osoba dorosła bezbronna (zgodnie z art. 1 ust. 2 b) Vos Estis Lux Mundi – każda osoba znajdująca się w stanie niepełnosprawności, upośledzeniu fizycznym lub psychicznym albo pozbawiona wolności osobistej, która w rzeczywistości, nawet sporadycznie, ogranicza ich zdolność zrozumienia, chęci lub przeciwstawienia się przestępstwu w inny sposób.

Różne formy przemocy

Uwikłanie – każda relacja, w której ktoś doświadcza strachu, lęku, poczucia winy, poczucia krzywdy, frustracji, poniżenia, zniewolenia, zależności, dominacji, niemożności bycia sobą, nieszczerości, braku autentyczności, przemocy emocjonalnej, fizycznej, seksualnej czy ekonomicznej.

Nadużycie – postępowanie lub czyn niezgodny z przyjętymi normami postępowania, a nadużywać oznacza użyć ponad miarę oraz wykorzystać coś w niewłaściwy sposób lub w nadmiernym stopniu (SJP).

Nadużycie władzy – nadużycie stanowiska, funkcji lub obowiązku w celu wykorzystania innej osoby. Może przybierać różne formy i obejmować sytuacje, w których dana osoba ma władzę nad inną osobą na mocy swojego związku (np. pracodawca i pracownik, nauczyciel i uczeń, trener i sportowiec, rodzic lub opiekun i dziecko, duchowny/osoba zakonna i parafianin) i wykorzystuje tę władzę na swoją korzyść.

Przemoc duchowa – odwoływanie się do przekonań religijnych i wiary osoby w celu wyrządzenia jej szkody. Może mieć negatywny wpływ na duchowość osoby poszkodowanej, zwłaszcza gdy dopuszcza się jej osoba posiadająca duchowy autorytet i zaufanie w Kościele.

Przemoc domowa – jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia, naruszające godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym wolność seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą (art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).

Zaniedbanie (wobec osoby dorosłej) – niezapewnienie przez opiekuna środków niezbędnych do życia osobie, którą się opiekuje.

Przemoc wobec osób starszych – pojedyncze lub powtarzające się działanie lub brak odpowiedniego działania, mające miejsce w jakimkolwiek związku, w którym oczekuje się zaufania, które powoduje krzywdę lub cierpienie starszej osoby.

Przemoc emocjonalna (dorośli) – powszechna forma przemocy mająca miejsce w bliskich związkach. Przemoc emocjonalna jest definiowana jako molestowanie, które ma miejsce, gdy dana osoba jest poddawana zachowaniom lub działaniom mającym na celu jej kontrolowanie, z zamiarem wyrządzenia jej krzywdy emocjonalnej lub strachu, poprzez manipulację, izolację lub zastraszanie.

Bullying – znęcanie, zastraszanie, prześladowanie werbalne, społeczne, a także fizyczne.

Gaslighting – przemoc psychiczna polegająca na manipulowania drugą osobą w taki sposób, że ofiara przemocy z czasem przestaje ufać swoim osądom, staje się zdezorientowana, zalękniona i traci zaufanie do swojej pamięci czy percepcji. Jeśli manipulacja jest stosowana stale i metodycznie, może w końcu doprowadzić do tego, że ofiara zacznie kwestionować swoje zdrowie psychiczne. W ten sposób manipulator przejmuje nad nią całkowitą kontrolę.

Grooming (wobec dorosłego) – zachowania mające na celu izolację osoby, uczynienie jej zależną, skłonną do zaufania i bardziej podatną na agresywne zachowanie.

Seksizm – uprzedzenie lub dyskryminacja ze względu na płeć.

Seksualizacja – proces, w wyniku którego wartościowanie drugiej osoby oraz siebie samego/siebie samej dokonywane jest przez pryzmat atrakcyjności seksualnej, uprzedmiotowienie osoby pod względem seksualnym lub narzucanie seksualności w niewłaściwy sposób (wg Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego).

Cyberprzemoc – wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych – komunikatorów, czatów, stron internetowych, mediów społecznościowych, blogów, SMS-ów, MMS-ów. Może mieć formę wulgarnych wiadomości, obraźliwych komentarzy (hejt, trolling), rozpowszechniania zdjęć ukazujących dziecko w niekorzystnym świetle, zastraszania, śledzenia (cyberstalking), ujawniania tajemnic (outing) itp.

Przestępstwa motywowane seksualnie

Przestępstwo kanoniczne wykorzystywania seksualnego – kanoniczne przestępstwa wykorzystywania seksualnego popełniane przez duchownych lub osoby konsekrowane, którymi są: zmuszanie kogoś, za pomocą przemocy, groźby lub nadużycia władzy, do wykonywania lub poddawania się czynnościom seksualnym; wykonywanie czynności seksualnych z dzieckiem lub osobą bezbronną; produkcję, wystawianie, posiadanie lub dystrybucję, w tym drogą elektroniczną, pornografii z udziałem dzieci, a także werbowanie lub nakłanianie dziecka lub osoby bezbronnej do udziału w tworzeniu pornografii popełnione przez duchownych lub osoby zakonne, o których mowa w artykule 1 §1 a) Vos Estis Lux Mundi.

Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (art. 197-205 k.k.) – zgwałcenie (art. 197), wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej (art. 198), seksualne wykorzystanie zależności (art. 199), seksualne wykorzystanie dziecka (art. 200), uwodzenie dziecka poniżej lat 15 z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej (art. 200a), propagowanie pedofilii (art. 200b), kazirodztwo (art. 201), pornografia (art. 202), zmuszanie do prostytucji (art. 203), czerpanie zysku z cudzego nierządu (art. 204).

Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – rejestr obywateli polskich,którzy dopuścili się przestępstwa z pobudek seksualnych. Składa się z Rejestru publicznego i Rejestru z dostępem ograniczonym. https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/

Osoby dramatu

Osoba pokrzywdzona – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 §1 k.p.k.).

Osoby pokrzywdzone przemocą w rodzinie – osoby najbliższe, inne osoby pozostające w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby stosującej przemoc (art. 115 §11 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).

Skarżący – każda osoba składająca skargę zawierającą zarzut, podejrzenie, obawę lub zgłoszenie naruszenia prawa.

Podejrzany – osoba, wobec której istnieją podejrzenia popełnienia przestępstwa, ale nie postawiono jeszcze zarzutów.

Oskarżony – osoba, której postawiono zarzuty karne.

Przestępca seksualny – osoba, która przyznała się do wykorzystania seksualnego lub której odpowiedzialność za wykorzystanie została orzeczona przez właściwy sąd i/lub procedurę kościelną.

Zespół ds. Prewencji i jego praca

Osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci – osoba wyznaczona przez gwardiana sprawująca nadzór nad prawidłowym stosowaniem standardów ochrony dzieci. Może nią być sam gwardian.

Osoba zaufana – osoba wyznaczona przez przełożonego, ciesząca się zaufaniem i odpowiednio przygotowana, odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach dotyczących przemocy.

Osoba odpowiedzialna za interwencję – zarządca placówki (gwardian) odpowiedzialny za podejmowanie interwencji w przypadku zaistnienia przemocy.

Kompetencje miękkie – umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność,

asertywność.

Konflikt interesów – sytuacja (postrzegana lub rzeczywista), w której powstaje konflikt pomiędzy obowiązkami służbowymi danej osoby a jej prywatnymi interesami, który może mieć wpływ na wykonywanie tych obowiązków. Taki konflikt zazwyczaj wiąże się z przeciwstawnymi zasadami lub niezgodnymi życzeniami lub potrzebami i może wystąpić, gdy osoba pełni wiele ról.

Lojalność środowiskowa – silna lojalność wobec danego środowiska, grupy ludzi, wspólnoty, instytucji, przełożonego itp., która może przyjmować formy pozytywne, np. dochowanie tajemnicy, lub negatywne, np. niereagowanie bądź zaprzeczanie przemocy.

Dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania żyjącej osoby fizycznej, a także poszczególne informacje, które w połączeniu ze sobą mogą prowadzić do zidentyfikowania tożsamości danej osoby.

Przykładowe dane osobowe: imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail

z imieniem i nazwiskiem, numer dowodu tożsamości, dane o lokalizacji, adres IP,

dane przechowywane przez szpital lub lekarza, które mogą jednoznacznie wskazywać tożsamość danej osoby.

Wniosek o wgląd w sytuację rodziny – pismo może zostać złożone przez każdą osobę fizyczną i prawną, która chce, aby sąd zbadał aktualną sytuację rodzinną. Wniosek nie podlega żadnej opłacie sądowej, może być złożony w każdej chwili i w przypadku jego odrzucenia przez sąd nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji wobec wnioskodawcy.

Formy przemocy wobec dziecka

Przemoc wobec dzieci – wszelkie formy złego traktowania fizycznego i/lub emocjonalnego, wykorzystywania seksualnego, zaniedbania lub niedbałego traktowania, wyzysku komercyjnego lub innego, skutkujące rzeczywistą lub potencjalną szkodą dla zdrowia, przetrwania, rozwoju lub godności dziecka w kontekście relacji odpowiedzialności, zaufania lub siły. Dzieli się powszechnie na pięć podtypów: przemoc fizyczna, znęcanie się emocjonalne/psychiczne, zaniedbanie, narażenie na przemoc w rodzinie, wykorzystywanie seksualne. W kontekście Kościoła katolickiego ważne jest także uznanie przemocy duchowej za dodatkowy podtyp przemocy.

– przemoc fizyczna to przemoc, w wyniku której dziecko doznaje fizycznej krzywdy lub jest nią potencjalnie zagrożone. Krzywda ta następuje w wyniku działania bądź zaniechania działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzialnej za dziecko, lub której dziecko ufa, bądź która ma nad nim władzę. Przemoc fizyczna wobec dziecka może być czynnością powtarzalną lub jednorazową.

– przemoc psychiczna i emocjonalna to przewlekła, niefizyczna, szkodliwa interakcja wobec dziecka, obejmująca zarówno działania, jak i zaniechania. Zaliczamy do niej m.in. niedostępność emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację z dzieckiem opartą na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpowiednie rozwojowo lub niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, niedostrzeganie lub nieuznawanie indywidualności dziecka i jego granic psychicznych.

– zaniedbywanie dziecka to chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb fizycznych/psychicznych i/lub nierespektowanie jego podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju. Do zaniedbywania dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zobowiązana do opieki, wychowania, troski i ochrony dziecka.

– narażenie na przemoc w rodzinie – forma psychicznego znęcania się nad dzieckiem, w której dziecko jest obecne – słyszy lub widzi – gdy inny członek rodziny doświadcza przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej albo widzi szkody wyrządzone osobom lub mieniu w wyniku agresywnego zachowania członka rodziny.

– wykorzystywanie seksualne dziecka – wykorzystanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby (World Health Organization). Obejmuje zachowania z kontaktem fizycznym (w tym penetracyjne) oraz bez kontaktu fizycznego, może wtedy przybrać formę seksualizacji, robienia zdjęć lub filmów wideo przedstawiających dzieci o charakterze jednoznacznie seksualnym, zmuszania dzieci do oglądania czynności seksualnych lub wzięcia w nich udziału lub zmuszania dzieci do uprawiania seksu lub angażowania się w czynności seksualne z innymi dziećmi lub dorosłymi. Obejmuje również wyzyskiwanie seksualne dzieci, czyli czerpanie zysku np. z pornografii z udziałem dzieci lub prostytucji dziecięcej. Grooming (wobec dziecka) – zachowania, których celem jest przygotowanie dziecka do wykorzystywania seksualnego. Obejmuje nawiązanie szczególnej relacji z dzieckiem, często również warunkowanie rodziców i innych dorosłych oraz osłabienie ich czujności, aby myśleli, że relacja z dzieckiem jest normalna i pozytywna.

Przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy dziecko doświadcza różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z użyciem technologii komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców. Obejmuje przemoc werbalną (np. przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie), relacyjną (np. wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie innych przeciwko osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie, popychanie, szarpanie), materialną (np. kradzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną (złośliwy SMS lub e-mail, wpis w mediach społecznościowych, umieszczanie w Internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę), a także przemoc podczas randki ze strony chłopaka/dziewczyny.

STANDARD 1

STWORZENIE I ZACHOWANIE BEZPIECZNEGO ŚRODOWISKA

W PARAFII/DUSZPASTERSTWIE KLASZTORNYM

W Klasztorze Franciszkanów p.w. św. Franciszka z Asyżu w Krakowie został opracowany i wprowadzony w życie wewnętrzny dokument, w którym zawarta jest polityka ochrony przebywających tam dzieci i osób dorosłych zgodnie z obowiązującymi standardami wyznaczonymi zarówno przez dokumenty państwowe (Ustawę o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz innych ustaw z dn. 28 lipca 2023 r. – tzw „Ustawa Kamilka”), jak i wskazania wynikające z Wytycznych Kościoła katolickiego w Polsce.

– W przygotowaniu wewnętrznego dokumentu uczestniczą zaangażowani świeccy.

– W klasztorze działa Zespół ds. Prewencji w następującym składzie:

Osoba odpowiedzialna za standardy: o. Grzegorz Siwek +48 12 222 00 23.

Osoba zaufana: Anna Kurkiewicz +48 790 462 701.

Krzysztof Szkaradek +48 693 414 232.

Osoba odpowiedzialna za interwencję: o. Grzegorz Siwek +48 12 222 00 23.

– Polityka ochrony dotyczy szczegółowych zasad bezpieczeństwa i sposobów ochrony przebywających tam dzieci i bezbronnych dorosłych, czyli:

rekrutacji personelu i osób zaangażowanych duszpastersko w klasztorze;
bezpiecznych relacji pomiędzy dorosłymi zatrudnionymi i pomagającymi duszpastersko w klasztorze a dziećmi i bezbronnymi dorosłymi;
bezpiecznych relacji pomiędzy rówieśnikami;
bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych;
zasady ochrony wizerunku i danych osobowych;
sposobu reagowania w parafii/klasztorze na przypadki podejrzenia, że dziecko doświadcza przemocy fizycznej, psychicznej czy seksualnej i zasad prowadzenia rejestru interwencji (Załącznik 3);
pomocy osobom pokrzywdzonym.

– Standardy ochrony są dostępne w klasztorze i podane do publicznej wiadomości na stronie internetowej https://www.franciszkanska.pl/ oraz wywieszone (np. w gablocie klasztornej).

STANDARD 2

WERYFIKACJA, DELEGOWANIE I EDUKACJA KAPŁANÓW,

OSÓB KONSEKROWANYCH I ŚWIECKICH PRACUJĄCYCH Z DZIEĆMI I Z OSOBAMI BEZBRONNYMI W PARAFII/DUSZPASTERSTWIE KLASZTORNYM

Obowiązki gwardiana

– Do obowiązków gwardiana należy wdrażanie w życie standardów ochrony przed przemocą.

– Za niezastosowanie się do standardów odpowiedzialność personalnie ponosi gwardian klasztoru, również wobec prawa.

– O każdej osobie zaangażowanej przy klasztorze i mającej kontakt z dziećmi w obszarze związanym z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad dziećmi proboszcz /gwardian uzyskuje dane z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym http://arch-bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/

– Dodatkowo, przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby

do działalności (np. wolontariackiej, animatorskiej) związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad nimi proboszcz/gwardian ma obowiązek uzyskania od tej osoby informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdz. XIX k.k. (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k. (znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności) oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

– Jeśli klasztor zatrudnia firmy z zewnątrz lub udostępnia pomieszczenia podmiotom zewnętrznym, a ich działalność nie obejmuje kontaktu z dziećmi jw., dba o to, aby dzieci faktycznie nie przebywały same w obecności osób z zewnątrz, ponadto osoby te lub zarządcę podmiotu zewnętrznego zapoznaje z standardami ochrony dzieci i przyjmuje od nich oświadczenia (Załącznik nr 2).

– Gwardian klasztoru powołuje Zespół ds. Prewencji. W jego skład wchodzą: osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci, osoba zaufana oraz osoba odpowiedzialna za interwencję.

Osoba odpowiedzialna za standardy troszczy się o to, aby standardy były w duszpasterstwie klasztornym znane, wdrażane i przestrzegane. Każda odrębna grupa duszpasterska, np. ministranci, może wyznaczyć własną taką osobę.
Osoba zaufana powołana jest do przyjmowania zgłoszeń w przypadku naruszenia standardów lub zaistnienia incydentów przemocy. Jest to osoba faktycznie budząca zaufanie, odpowiednio przygotowana oraz posiadająca tzw. kompetencje miękkie, predysponujące ją do kontaktu z osobami skrzywdzonymi. Nie może ona na własną rękę podejmować działań służących wyjaśnieniu podejrzeń i zarzutów lub weryfikacji zgłaszanych faktów. Współpracuje ściśle z osobą odpowiedzialną za interwencję. Osoby te zobowiązane są do zachowania poufności (Osoba zaufana podpisuje zaświadczenie znajdujące się w Załączniku 4).
Z zasady osobą odpowiedzialną za interwencję w przypadku podejrzenia lub zaistnienia przemocy jest zarządca placówki, czyli w tym wypadku gwardian, może on jednak delegować do tego zadania kompetentną osobę.

Osoby powyższe tworzą wraz z gwardianem Zespół ds. Prewencji i ściśle z sobą współpracują. Wskazane jest, aby były to świeckie osoby cieszące się zaufaniem, odpowiednio przeszkolone i kompetentne (patrz: Standard 8), które będą wiedziały, jakie działania w danej sytuacji są stosowne i konieczne. Nie są osoby uwikłane w lojalność środowiskową lub w konflikcie interesów.

Zespół ten współpracuje również z osobami odpowiedzialnymi w diecezji/zakonie za prewencję oraz z delegatką/delegatem ds. ochrony dzieci i młodzieży.

– Wszelka działalność dotycząca ochrony oraz interwencji i pomocy jest dokumentowana (Załącznik 3). Wpisów w rejestrze zdarzeń dokonują osoby bezpośrednio zaangażowane w daną aktywność (zazwyczaj osoba zaufana oraz osoba odpowiedzialna za interwencję), ale za bezpieczne przechowywanie notatek odpowiedzialny jest gwardian. Rejestr prowadzi się zgodnie z zasadami ochrony danych wrażliwych. Notatką taką posługujemy się w działaniach interwencyjnych (np. przy zgłoszeniu do prokuratury).

Obowiązki duszpasterzy dzieci

Duszpasterze dzieci powinni:

– czuwać nad własną dojrzałością emocjonalną, psychiczną, duchową;

– starać się o dobór żywo wierzących, rzetelnych, zweryfikowanych i odpowiednio przeszkolonych osób do pełnienia funkcji animatorów, wychowawców itd.;

– wspierać dzieci w ich rozwoju ku dojrzałości;

– dbać o respektowanie zasad kultury (wobec dzieci i między nimi);

– czuwać nad równym traktowaniem wszystkich dzieci, z uwzględnieniem ich szczególnych potrzeb i osobistych uwarunkowań;

– dbać o przestrzeganie prawa do nienaruszalności cielesnej i prywatności;

– organizować działania duszpasterskie w miejscach bezpiecznych;

– utrzymywać możliwie żywy i transparentny kontakt z rodzicami dzieci;

– dbać o przestrzeganie zasad prywatności i ochrony wizerunku oraz danych osobowych dzieci.

STANDARD 3

SPOSÓB REAGOWANIA NA OSKARŻENIA

LUB NIEWŁAŚCIWE ZACHOWANIA

– W przypadkach przemocy fizycznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba dorosła lub dziecko, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania oraz do delegata diecezjalnego i zakonnego.

– Gdy sprawa dotyczy niewłaściwego zachowania osób świeckich zatrudnionych

w parafii bądź wolontariuszy, sprawę należy zbadać i podjąć adekwatne kroki

w zależności od tego, czego dotyczyło to zachowanie. Każdorazowo należy podjąć z tą osobą rozmowę i jeśli zajdzie taka potrzeba, to okresowo lub stale wycofać ją z pracy duszpasterskiej.

– Jeśli niewłaściwe zachowanie dotyczy dziecka, należy o tym zawiadomić jego rodziców i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.

– Jeśli sprawa dotyczy niewłaściwych zachowań dzieci wobec siebie nawzajem,

należy niezwłocznie zawiadomić rodziców dzieci i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.

– Osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń współpracuje z gwardianem i delegatem diecezjalnym i zakonnym.

– Każda informacja o niewłaściwym zachowaniu powinna być traktowana poważ-

nie, gdyż jest działaniem prewencyjnym.

– Jeśli jakakolwiek osoba dorosła zaangażowana w pracę duszpasterską w klasztorze dowie się od dziecka, że doświadcza ono przemocy, automatycznie ma obowiązek zastosowania się do art. 304 k.p.k. mówiącego o tym, że każdy, kto dowie się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję.

STANDARD 4

ZAPEWNIENIE OPIEKI I WSPARCIA OSOBOM SKRZYWDZONYM

– Każda osoba, która mówi o doświadczanej przez siebie krzywdzie, zostanie przyjęta z szacunkiem i uważnie wysłuchana.

– Osoba skrzywdzona otrzyma informację o możliwych formach pomocy, z której może skorzystać na terenie klasztoru lub w innej instytucji.

– W sytuacji, gdy osoba wskazana jako sprawca jest kapłanem/zakonnikiem lub inną osobą zaangażowaną w duszpasterstwie klasztornym, jak najszybciej zapewnia się bezpieczeństwo osobie skrzywdzonej (np. przez niedopuszczanie do niej osoby wskazanej lub podejrzanej o krzywdę). Następnie udziela się pomocy, jakiej potrzebuje. Osoby poszkodowane nie są obarczane kosztami udzielanej im pomocy.

– Troska duszpasterska wobec osoby skrzywdzonej i jej bliskich polega przede wszystkim na życzliwym wysłuchaniu i pomocy w odbudowaniu jej więzi z Bogiem i zaufania do Kościoła. Organizowana jest w porozumieniu z diecezjalnym lub zakonnym duszpasterzem ds. pomocy duchowej osobom skrzywdzonym.

– Jeśli osoba skrzywdzona należała do jakiejś grupy duszpasterskiej, również inni uczestnicy tej grupy otrzymają pomoc duszpasterską i ewentualnie psychologiczną.

– Jeśli osobą skrzywdzoną jest dziecko, pomoc otrzyma również jego rodzina.

– członkowie duszpasterstwa będą we właściwy sposób poinformowani o tym, co się wydarzyło, oraz otrzymać stosowną pomoc. Należy przy tym zachować zasadę ochrony dobrego imienia osoby skrzywdzonej.

– Jeśli zgłoszenie dotyczy przestępstwa określonego w prawie karnym i/lub kanonicznym, osoba przyjmująca zgłoszenie postępuje zgodnie z procedurami zawartymi w Wytycznych KEP.

– Jeśli zgłoszenie dotyczy innej krzywdy czy niewłaściwego zachowania, osoba zgłaszająca otrzymuje informację o podjętych w sprawie krokach.

– Wszelkie działania i uzyskane informacje objęte są zasadą poufności, ale osoby

skrzywdzonej nie wolno zobowiązywać do zachowania tajemnicy.

STANDARD 5

SPOSÓB POSTĘPOWANIA Z OSKARŻONYMI O WYKORZYSTANIE

SEKSUALNE I PRZEMOC

– Do duszpasterstwa klasztornego mogą należeć osoby, które są oskarżone o różne przestępstwa bądź mają wyrok w zawieszeniu, lub też wróciły do środowiska po odbytym wyroku. Nie powinny one pracować z dziećmi, natomiast powinny zostać objęte pomocą duszpasterską.

– W sytuacji, gdy podejrzanym lub oskarżonym jest dziecko, należy współpracować z jego rodzicami lub opiekunami prawnymi w takim zakresie, w jakim jest to możliwe i potrzebne. Ich również dobrze jest otoczyć opieką duszpasterską.

– W sytuacji, gdy osobą podejrzaną lub oskarżoną jest kapłan lub osoba konsekrowana, należy zastosować się do wskazań uzyskanych od biskupa miejsca lub przełożonych. W sytuacji, gdy podejrzenie lub oskarżenie dotyczy gwardiana, osoba odpowiedzialna w parafii za interwencję zgłasza sprawę bezpośrednio do diecezjalnego lub zakonnego delegata ds. ochrony dzieci i młodzieży. Wobec takiej osoby powzięte zostają kroki przewidziane przez Wytyczne KEP.

– Gdy osobą podejrzaną lub oskarżoną jest świecki pracownik lub wolontariusz/animator parafialny/klasztorny, odsuwa się taką osobę od podejmowanej pracy związanej z kontaktem z dziećmi na czas wyjaśnienia sprawy lub do czasu decyzji prokuratury oraz obejmuje ją stosowną opieką (psychologiczną, duszpasterską).

– W procesie wyjaśniania sprawy oraz w podawaniu informacji należy również

zadbać o zachowanie ochrony dobrego imienia domniemanego sprawcy.

– W przypadku zaistnienia fałszywego oskarżenia, jeśli zarzuty nie zostaną potwierdzone, a oskarżenie znane było osobom postronnym, przekazuje się im informację o niewinności oskarżonego w formie komunikatu biskupa miejsca.

STANDARD 6

ZASADY CHRONIĄCE W OBSZARZE PARAFIALNYM/KLASZTORNYM

6.1. Zasady bezpiecznych relacji pomiędzy dziećmi.

Klasztor p.w. św. Franciszka z Asyżu w Krakowie jest miejscem zapewniającym bezpieczeństwo dzieciom także w grupie rówieśniczej. Kierując się wartościami wypływającymi z Ewangelii, staramy się wpoić naszym członkom duszpasterstwa postawę szacunku wobec każdego człowieka – dzieci i dorosłych. Pragniemy, by w relacjach międzyludzkich bliska była im ewangeliczna zasada: „Wszystko więc, co chcielibyście, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie” (Mt 7,12a).

Zasady bezpiecznych relacji między dziećmi poznali wszyscy pracownicy i współpracownicy klasztoru, dzięki czemu mogą oni umiejętnie i adekwatnie do zaistniałej sytuacji reagować na każde niewłaściwe zachowanie czy przemoc. Również dzieci powinny przestrzegać poniższego kodeksu podczas spotkań na terenie klasztoru i poza nim, w kontakcie bezpośrednim i wirtualnym.

Kodeks zachowań został opracowany z udziałem dzieci. Ewaluacja i weryfikacja zasad bezpiecznych relacji pomiędzy dziećmi odbywać się będzie co dwa lata, a także po każdej sytuacji kryzysowej, jeśli w klasztorze podjęta zostanie interwencja z powodu krzywdzenia rówieśniczego. Zmiana treści zasad bezpiecznych relacji między dziećmi jest możliwa w każdym momencie na ich wniosek i z ich udziałem.

Równe traktowanie i szacunek dla każdej osoby

– Traktuj innych tak, jak chcesz, aby inni traktowali Ciebie.

– Pamiętaj, że każda osoba jest kimś wyjątkowym i szczególnie obdarowanym przez Boga. Należą się jej szacunek i troska o jej dobro.

– Bądź tolerancyjny – szanuj odmienny wygląd, przekonania, poglądy i cechy koleżanek/kolegów.

– Pamiętaj, że przez różnorodność wzajemnie się ubogacamy.

– Masz prawo do zabawy i relacji z każdym dzieckiem, ale pamiętaj, że nie zawsze inne dziecko ma chęć do kontaktu z Tobą w danym momencie. Uszanuj to.

– Zachowaj otwartość i bądź wrażliwy na wszystkie osoby, nawet jeśli nie należą

do grona Twoich najbliższych przyjaciół. Nie wykluczaj ich ze wspólnych działań, rozmów i szkolnych aktywności.

Zasady komunikacji między dziećmi

– Zachowuj życzliwość i szacunek wobec koleżanek/kolegów.

– Pamiętaj, że każdy ma prawo do wyrażania swojego zdania, myśli i przekonań,

o ile nie naruszają one dobra innych osób.

– Słuchaj innych, gdy mówią. Nie przerywaj innym, gdy się wypowiadają.

– Zachowuj kulturę słowa w każdej sytuacji.

– Stosuj formy grzecznościowe.

– Pytaj o zgodę na kontakt fizyczny (przytulenie, pogłaskanie).

Szacunek dla cudzej własności, prywatności i przestrzeni

– Szanuj rzeczy osobiste i mienie innych osób.

– Zapytaj, jeśli chcesz pożyczyć od kogoś jakąś rzecz.

– Nie przeglądaj prywatnych rzeczy innych osób bez ich zgody. Każdy ma prawo do prywatności.

– Nie rób zdjęć, nie nagrywaj ani nie rozpowszechniaj wizerunku kolegów/koleżanek i innych osób bez ich wyraźnej zgody.

– Pamiętaj, że każdy ma prawo do przestrzeni osobistej. Jeśli inna osoba potrzebuje chwili samotności, uszanuj to. Naruszanie tej przestrzeni może rodzić konflikty.

Zakaz stosowania przemocy w jakiejkolwiek formie

– Nie stwarzaj sytuacji, w których ktoś czułby się celowo pomijany, izolowany.

– Nie stosuj przemocy fizycznej. Szturchanie, popychanie, kopanie czy siłowe przytrzymywanie kolegi/koleżanki naruszają jego/jej integralność fizyczną.

– Szanuj przestrzeń intymną kolegów/koleżanek. Nigdy nie dotykaj ich w sposób,

który może być uznany za nieprzyzwoity lub niestosowny.

– Nie wyśmiewaj, nie obgaduj, nie ośmieszaj, nie zawstydzaj, nie upokarzaj, nie lekceważ i nie obrażaj kolegów/koleżanek.

– Nie wypowiadaj się w sposób obraźliwy o rodzicach kolegów/koleżanek.

– Nie zwracaj się w sposób wulgarny do innych.

– Pamiętaj, że żarty są wtedy żartami, kiedy nikt z ich powodu nie cierpi. Jeśli tak

jest, natychmiast zakończ taką zabawę słowną.

– Nie narażaj siebie i innych uczniów na sytuacje zagrażające życiu i zdrowiu fizycznemu czy psychicznemu.

– Nie wyrażaj negatywnych, prześmiewczych komentarzy na temat zachowania,

pracy, wyglądu kolegów/koleżanek.

– Nie zabieraj rzeczy należących do innych bez ich zgody.

Szacunek w kontaktach internetowych i zakaz cyberprzemocy

– Szanuj innych i traktuj ich tak, jak chcesz, by traktowali Ciebie – dotyczy to wszystkich typów Twojej aktywności w sieci. Po drugiej stronie ekranu jest drugi człowiek.

– Pamiętaj, że cyberprzemoc często zaczyna się od tzw. „niewinnych żartów”. Nie

każdy ma takie samo poczucie humoru. Uważaj na to, co piszesz i co publikujesz,

w Internecie nic nie ginie. W świecie wirtualnym łatwo poruszyć lawinę wzajemnych niechęci, co może doprowadzić do konkretnej formy przemocy.

– Nie udostępniaj kontaktów do innych osób (telefonicznych, mailowych) bez ich

zgody.

– Dbaj o swój oraz innych wizerunek w sieci – nie publikuj wrażliwych danych, powierzonych ci informacji oraz zdjęć i filmów ośmieszających innych. Szanuj ich prywatność.

– Chroń intymność swoją i innych. Nie wysyłaj i nie udostępniaj zdjęć lub filmów, które by ją naruszały.

– Sprzeciwiaj się hejtowi, sam nie publikuj obrażających i agresywnych komentarzy oraz reaguj, gdy zauważysz, że ktoś jest poniżany w Internecie. Nie przesyłaj dalej ośmieszających wiadomości. Zgłoś takie działania odpowiednim osobom.

– Nie prowokuj innych do niepotrzebnych, nieuzasadnionych kłótni. Trolling, świadome poniżanie, nękanie i zaczepki są zachowaniami niedopuszczalnymi.

– Nie wykluczaj swoich rówieśników z grup w mediach społecznościowych

z powodu swoich prywatnych niechęci.

– Nie podszywaj się w Internecie pod inne osoby. Takie zachowanie w cyberprze-

strzeni jest kradzieżą tożsamości. To jest przestępstwo.

– Jeżeli zauważysz, że ktoś nie wylogował się ze swojego konta, nie wykorzystuj tej sytuacji do działań, które przyniosłyby mu szkodę, ale życzliwie poinformuj go o jego nieuwadze.

– Pamiętaj, że groźby, pomówienia, nawoływanie do nienawiści, prześladowanie,

ośmieszanie w cyberprzestrzeni także są karalne. Twoje działania w sieci nie są

anonimowe.

Sposoby pokojowego rozwiązywania konfliktów

– Wycisz się, uspokój, zatrzymaj niepotrzebną kłótnię, zanim stracisz nad sobą kontrolę. Zastanów się, co chcesz osiągnąć. Jeśli to możliwe, podejmij spokojną rozmowę z drugą stroną.

– Umów się na rozmowę w bardziej stosownych warunkach, w ten sposób zyskasz

czas na konstruktywny dialog.

– Powiedz, co według Ciebie jest problemem, co przyczyną nieporozumienia, czego oczekujesz.

– Słuchaj drugiej osoby. Dopytaj o jej odczucia i oczekiwania. Podsumuj to, co usłyszałaś/usłyszałeś dla upewnienia się, czy dobrze zrozumiałeś/zrozumiałaś jej komunikat.

– Upewnij się, że Twój rozmówca powiedział wszystko odnośnie do swoich odczuć.

– Wspólnie wymyślcie rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony.

– Jeśli nie uda się Wam dojść do porozumienia, poproś o pomoc osobę dorosłą, aktualnego opiekuna grupy. Porozmawiaj o tym z Twoimi rodzicami. Nie rozwiązuj konfliktu samodzielnie.

– Nie bądź obojętny, gdy komuś dzieje się krzywda. Zawsze poinformuj o tym osobę dorosłą.

6.2. Zasady chroniące dotyczące wszystkich, również dorosłych

– Sakrament pokuty i pojednania, a także spotkania związane z towarzyszeniem duchowym powinny odbywać się w miejscach do tego wyznaczonych (konfesjonał lub miejsce osobne, ale widoczne). Jeśli nie można zachować tej zasady (np. w czasie wakacji, pielgrzymki czy przy spowiedzi osoby chorej czy z niepełnosprawnością), należy zadbać o to, by spowiednik i penitent byli dostępni (drzwi pomieszczenianie mogą być zamknięte na klucz) lub widoczni dla innych osób (np. przeszklenia w drzwiach, uchylone drzwi do pomieszczenia). Niedopuszczalne jest spowiadanie lub tzw. rozmowy duchowe w pokojach prywatnych.

– Podczas nabożeństw z modlitwą o uzdrowienie połączonych z modlitwą wstawienniczą należy zadbać o to, aby modlitwa taka odbywała się przy głównym ołtarzu, w miejscach godnych, widocznych, centralnych, a nie w różnych „zaułkach”, przyciemnionych pomieszczeniach itp.

– Zobowiązania i obietnice zakonnika, pracownika lub osoby posługującej w klasztorze, zwłaszcza te, za które uiszczono wynagrodzenie, powinny być udokumentowane w formie pisemnej, a kopia przekazana beneficjentowi.

6.3. Zasady chroniące w kontakcie bezpośrednim

– Wszystkie spotkania z dziećmi na terenie klasztoru są organizowane w miejscach oficjalnych, ogólnodostępnych i do tego przygotowanych.

– Nie można przebywać z dzieckiem sam na sam w warunkach odizolowanych.

Jeżeli dobro dziecka wymaga indywidualnego spotkania, nie może się ono odbywać w sekrecie (zalecane powiadomienie rodziców lub przełożonego) i w warunkach odizolowanych. Osoba przeprowadzająca spotkanie powinna zatroszczyć się o transparentność (np. przeszklone lub uchylone drzwi pomieszczenia, które nie mogą być zamknięte na klucz, obecność innych osób w bezpośrednim pobliżu, powiadomienie innych osób o spotkaniu itp.). Indywidualnych spotkań z dziećmi nie wolno w nieroztropny sposób mnożyć ani przedłużać. Spotkania takie nie powinny odbywać się w późnych godzinach wieczornych (po godz. 21.00 lub nocą).

– Dzieci nie mogą przebywać w klasztornych pomieszczeniach mieszkalnych bez opieki rodzica lub opiekuna prawnego. Nie powinny też towarzyszyć duszpasterzom w miejscach lub w sprawach niezwiązanych ze sprawowaniem posługi lub formacją.

– Dzieci powinny zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej. Podczas pełnienia funkcji wychowawczych opiekunowie nie mogą pozostawać pod wpływem alkoholu lub substancji psychoaktywnych ani przyjmować ich w obecności dzieci.

– Dzieci na terenie klasztoru nie mogą przebywać pod wyłączną opieką innego dziecka.

– Zakazuje się przewożenia dzieci prywatnymi samochodami, zwłaszcza w pojedynkę, bez wiedzy i wyraźnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych.

– Niestosowne jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty” osoby dorosłej

z dzieckiem.

– W prywatne życie dziecka wolno ingerować tylko w takim wymiarze, w jakim

wymaga tego konkretny problem.

– W przypadku konieczności podjęcia rozmów na temat seksualności należy wykazać się delikatnością i roztropnie rozeznać, czy takiej rozmowy nie powinien przeprowadzić specjalista.

– W obecności dzieci nie wolno wypowiadać treści i żartów o podtekście seksualnym. Zabronione jest prezentowanie dzieciom treści obscenicznych, erotycznych, pornograficznych lub mających podtekst seksualny, zawierających sceny brutalnej przemocy bądź nieodpowiednich do wieku i wrażliwości odbiorców w jakikolwiek sposób i za pomocą jakiegokolwiek urządzenia.

– Niedozwolone jest stosowanie przemocy fizycznej oraz psychicznej, takiej jak: poniżanie, upokarzanie, ośmieszanie, dokuczanie, szykanowane, znęcanie się itp., zarówno w bezpośrednich kontaktach, jak i za pośrednictwem mediów społecznościowych.

– Niedopuszczalne są wszelkiego rodzaju nadużycia duchowe (w obszarze spowiedzi, poradnictwa itp.).

– Każdy przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy seksualnej pomiędzy dziećmi wymaga natychmiastowej reakcji ze strony opiekunów.

– Nie wolno dotykać dzieci wbrew ich woli ani w sposób nieadekwatny do relacji

duszpasterskich lub wychowawczych.

Zachowania niedozwolone:

– wszelkie formy okazywania niechcianej czułości;

– dotykanie piersi, pośladków, genitaliów i ich okolic (choćby przez bieliznę lub

odzież);

– pocałunki;

– mocne i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie kontaktu;

– klepanie po pośladkach, udach, kolanach, głowie;

– łaskotanie lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej;

– masaże;

– sadzanie na kolanach;

– kładzenie się lub spanie obok;

– ocieranie się;

– seksualizacja i seksizm;

– różne formy poniżania oraz mobbing;

– używanie wulgaryzmów.

– zabrania się częstowania dzieci tytoniem, alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi, posiadania środków niedozwolonych przez prawo. Nie wolno

również tolerować ich posiadania oraz zażywania przez dzieci.

Zachowania właściwe w naszym kręgu kulturowym:

– uścisk dłoni lub delikatne objęcie, przytulenie, pocałunki w policzek;

– delikatne poklepanie po ramionach lub plecach jako wyraz akceptacji wsparcia,

pocieszenia;

– dotyk ramion, rąk czy barku jako wyraz bliskości;

– trzymanie się za ręce w czasie np. zabawy lub dla uspokojenia wzburzenia

emocjonalnego;

– trzymanie za ręce dzieci w czasie spaceru;

– siadanie w pobliżu małych dzieci;

– podnoszenie lub trzymanie na rękach dzieci do ok. 3. roku życia;

– przytulanie i branie na kolana małych dzieci za zgodą ich rodziców i najlepiej w ich obecności;

– dzieciom nie wolno robić zdjęć lub filmować bez ich zgody. Nie wolno upubliczniać zdjęć, filmów z udziałem dzieci bez pisemnej zgody ich rodziców lub opiekunów prawnych, z wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach publicznych w związku z informowaniem o wydarzeniach;

Zasady ochrony dotyczące wyjazdów

Na początku roku formacyjnego w klasztorze należy:

– zapoznać rodziców lub opiekunów prawnych dzieci z harmonogramem prowadzonych spotkań;

– zadbać o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział w spotkaniach;

– ustalić zasady odbioru dzieci;

– ustalić zasady komunikacji elektronicznej z dziećmi;

– wszystkie formy zorganizowanego czasu, a w sposób szczególny wypoczynku

dzieci powinny być realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;

– na wyjazdy grupowe należy uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych, po uprzednim zapoznaniu ich z ramowym planem działania i zasadami jego organizacji (regulaminem). Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie prawni mają prawo do kontaktu ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem;

– podczas wyjazdów opiekunowie nie powinni nocować w tym samym pomieszczeniu co podopieczni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od opiekuna pozostania w nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on o tym fakcie zawiadomić inną osobę dorosłą, kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica lub opiekuna prawnego wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe, organizator zawiera informację na ten temat w regulaminie.

STANDARD 7

EDUKACJA DZIECI ORAZ OSÓB BEZBRONNYCH

W OCHRONIESWOICH GRANIC

„Edukacja to szczepionka na przemoc” przekonywał Edward James Olmos. Zapobieganie sytuacjom sprzyjającym wykorzystaniu odbywa się również poprzez kształtowanie świadomości dzieci. Dlatego klasztor zobowiązuje się do przeprowadzenia odpowiednich szkoleń i warsztatów dla dzieci w celu uświadomienia różnorodnych zagrożeń płynących z:

– pozostawiania dzieci bez opieki;

– okazywania niechcianej czułości;

– próby nawiązywania kontaktu w miejscach odosobnionych;

– epatowania nagością oraz zapraszania, zwłaszcza indywidualnie, do miejsc takich jak np. sauna;

– przekraczania granic nienaruszalności cielesnej;

– zbyt intensywnego dążenia do osobistego kontaktu;

– infantylnego zachowania opiekunów;

– prowokacji i wciągania w sytuacje dwuznaczne;

– prezentowania nieodpowiednich i wulgarnych treści (zwłaszcza materiałów o charakterze erotycznym, pornograficznym, obrazujących przemoc lub w inny sposób przyczyniających się do dyskomfortu);

– nadmiernego i indywidualnego obdarowywanie prezentami i innych form faworyzowania;

– braku empatii i wrażliwości na potrzeby dzieci;

– proponowania, używania alkoholu lub środków psychoaktywnych itp. lub bycia

pod ich wpływem.

STANDARD 8

SZKOLENIE I STAŁE WSPARCIE DLA OSÓB

ZAJMUJĄCYCH SIĘ PROFILAKTYKĄ

Wszyscy pracownicy i wolontariusze w parafii/klasztorze otrzymują potrzebną im wiedzę o standardach przyjętych i obowiązujących w klasztorze – kodeksie zachowań, procedurach związanych z interwencją i zgłoszeniem. Szkolenia prowadzi osoba odpowiedzialna w klasztorze za prewencję lub wykwalifikowani specjaliści z ośrodków szkoleń z zakresu ochrony małoletnich.
Pracownicy, wolontariusze, animatorzy pełniący funkcje wychowawcze lub formacyjne dodatkowo otrzymują potrzebną wiedzę dotyczącą:

– rodzajów przemocy (w tym przemocy rówieśniczej);

– rozpoznawania oznak przemocy (w tym wykorzystania seksualnego);

– strategii działania sprawców przemocy (w tym przemocy seksualnej);

– rozmowy z dzieckiem/nastolatkiem/osobą bezbronną na temat krzywdy;

– rozmowy z dorosłymi (gdy ktoś pracuje z grupą dorosłych) dotyczącą przemocy;

– zagrożeń i ochrony przed szkodliwymi treściami w Internecie;

– innych zaleceń obowiązujących w danej placówce/miejscu duszpasterskim.

Każda osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi otrzymuje zaświadczenie o udziale w szkoleniu.
Każda osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi co dwa lata uczestniczy w jednodniowym szkoleniu z zakresu prewencji. Treść tych szkoleń przygotowana jest przez osobę odpowiedzialną w diecezji/zakonie za prewencję.
Szkolenia prowadzą odpowiednio przygotowane oraz kompetentne w dziedzi-

nie ochrony dzieci i osób bezbronnych osoby, które są delegowane przez diecezję/

zakon do pełnienia takich zadań.

Osoby odpowiedzialne za prewencję w parafii/klasztorze poza wiedzą z pkt 1 i 2 powinny mieć także wiedzę na temat:

– budowania systemu prewencji zgodnego z wymogami Kościoła i ustaw państwowych (obecnie tzw. „Ustawa Kamilka” i Krajowy Plan Przeciwdziałania Przestępstwom Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności na Szkodę Mało-

letnich na lata 2023-2026 oraz Wytyczne KEP, dokument prewencji KEP);

– podstawowych procedur prawnych (kanonicznych i przewidzianych przez Kodeks karny);

– czynników ryzyka i czynników ochronnych;

– funkcjonowania w środowisku lokalnym placówek pomocowych;

– procedur ustalonych dla danej parafii.

Za szkolenie tych osób odpowiada osoba odpowiedzialna za prewencję w danej

diecezji/zakonie. Na szkolenie zaprasza osoby posiadające kompetencje potwierdzone odpowiednim dokumentem.

Osoby odpowiedzialne za prewencję w danej parafii/klasztorze uczestniczą raz w roku w spotkaniu odpowiedzialnych za prewencję w danej diecezji.

STANDARD 9

ZAPEWNIENIE JAKOŚCI I CIĄGŁOŚCI DZIAŁAŃ

W ZAKRESIE PREWENCJI

– Dokument zawierający standardy ochrony dzieci i osób bezbronnych w klasztorze aktualizowany jest co dwa lata.

– Ewaluacja dokumentu dokonywana jest przez osobę odpowiedzialną za prewencję we współpracy z gwardianem i osobami wyznaczonymi przez gwardiana, a następnie konsultowana z osobami zaangażowanymi w duszpasterstwo klasztorne. Następnie jest zatwierdzana przez osobę odpowiedzialną w diecezji/zakonie za prewencję.

DANE KONTAKTOWE DELEGATÓW I DUSZPASTERZY DIECEZJALNYCH/ZAKONNYCH

Diecezjalny delegat ds. prewencji:

Ks. dr Marcin Cholewa +48 724 150 800.

Diecezjalny duszpasterz ds. pomocy duchowej osobom pokrzywdzonym:

Ks. Franciszek Motyka kurator.ochronadziecka@diecezja.pl.

Zakonny delegat ds. prewencji:

Marcin Drąg OFMConv, tel. 12 428 62 80

Zakonny duszpasterz ds. pomocy duchowej osobom pokrzywdzonym:

Andrzej Prugar OFMConv, tel. 663 479 337

ZAŁĄCZNIKI – pobierz pdf